پیوندهای فرهنگی ایران و ازبکستان فراتر از مرزهای سیاسی است/ صنایع‌دستی ایرانی در آسیای مرکزی بازار بالفعل دارد

فرخ منهال در حاشیه هفدهمین جشنواره بین‌المللی فرهنگ اقوام استان گلستان، در گفت‌وگو با خبرنگار میراث‌آریا، با اشاره به بیش از یک دهه فعالیت حرفه‌ای خود در ازبکستان اظهار کرد: از سال ۲۰۰۸ تاکنون که در ازبکستان زندگی و فعالیت می‌کنم، همواره شاهد نگاه احترام‌آمیز و استقبال ویژه مردم این کشور نسبت به ایرانیان بوده‌ام؛ تا جایی که بسیاری از ازبک‌ها خود را ایرانی می‌دانند و پیوندهای فرهنگی را بخشی از هویت تاریخی‌شان تلقی می‌کنند.

وی با تمرکز بر ظرفیت‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی افزود: ازبکستان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان پنبه و ابریشم در جهان است و همین مزیت، سبب شکل‌گیری سنتی ریشه‌دار در نساجی و پارچه‌بافی شده است. پارچه‌های اطلس و مخمل از تولیدات شاخص این کشورند و سوزن‌دوزی‌های ابریشمی، که در ترکمن‌صحرا نیز رواج دارد، در ازبکستان با بهره‌گیری از رنگ‌های کاملاً گیاهی و کیفیتی ممتاز تولید می‌شود.

این پژوهشگر فرش دستباف با اشاره به دیگر هنرهای سنتی رایج در ازبکستان تصریح کرد: رشته‌هایی همچون خراطی و مبلمان‌سازی سنتی، مینیاتور، خوشنویسی و جواهرسازی با طلا و نقره، همگی تحت تأثیر مکتب هنری ایران و برآمده از یک پیشینه تمدنی مشترک‌اند؛ پیشینه‌ای که هنوز در زندگی روزمره و ذوق هنری مردم این سرزمین جریان دارد.

منهال با تبیین پیوندهای تاریخی دو ملت گفت: شهرهای تاریخی سمرقند، بخارا، خیوه و گوکان، قرن‌ها محل زیست و بالندگی ایرانیان بوده‌اند و سلسله‌هایی چون سلجوقیان، خوارزمشاهیان و تیموریان، ریشه در همین جغرافیای تمدنی دارند. از همین رو، ایرانیان در سفر به ازبکستان احساس غربت نمی‌کنند و نوعی آشنایی تاریخی و فرهنگی را تجربه می‌کنند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود به فرصت‌های نوین همکاری‌های فرهنگی اشاره کرد و گفت: امروز بسیاری از موانع گذشته در مسیر تبادلات فرهنگی برداشته شده است. اخذ روادید تسهیل شده و برگزاری نمایشگاه‌های مشترک، امکان حضور فعال هنرمندان ایرانی در شهرهای مختلف ازبکستان را فراهم کرده است؛ حضوری که می‌تواند به توسعه روابط فرهنگی و حتی اقتصادی دو کشور بینجامد.

این هنرمند ایرانی با اشاره به تجربه نمایشگاه‌های اخیر افزود: نکته قابل توجه آن است که در این رویدادها، هنرمندان ازبک بیش از آنکه به عرضه محصولات خود بپردازند، خریدار صنایع‌دستی ایرانی بوده‌اند؛ موضوعی که نشان می‌دهد بازار ازبکستان ظرفیت بالفعل و قابل اتکایی برای صنایع‌دستی ایران دارد.

منهال همچنین به هم‌ریشگی‌های قومی و زبانی میان استان گلستان و برخی مناطق ازبکستان اشاره کرد و گفت: شباهت‌های فرهنگی میان ترکمن‌صحرا و استان خوارزم به‌گونه‌ای است که مردم این مناطق در سفر به شهرهایی مانند خیوه، احساس حضور در زادگاه خود را دارند. این نزدیکی، نه‌تنها در حوزه فرهنگ، بلکه در عرصه تبادلات ورزشی نیز ظرفیت‌آفرین است.

وی در پایان با اشاره به همکاری‌های نهادی میان دو کشور اظهار داشت: ارتباط دیرینه من با رئیس سازمان صنایع‌دستی ازبکستان، زمینه‌ساز تعاملات گسترده‌تری میان این سازمان و وزارت میراث‌فرهنگی ایران شده است. در همین راستا، بر اساس پروتکل اخیر، رئیس‌جمهور ازبکستان در حوزه مرمت آثار تاریخی تاکید کرده است که در اولویت، از متخصصان ایرانی استفاده شود؛ چراکه بافت تاریخی و فرهنگی بناهای دو کشور، از یک خاستگاه تمدنی مشترک برخوردار است.