صفحه اصلی میراث گلستان | صفحه اصلی تور مجازی

  HDبازدید مجازی 360  
 
 
قره اوی ترکمن

زيورآلات تركمن عمدتاً شامل زيور زنان مي باشد كه توسط تعداد معدودي از صنعتگران تركمن توليد مي شود. اين زيورها اغلب از نقره ساخته شده بدين خاطر بدان نقره كاري نيز مي گويند. استفاده از زيور نزد تركمنان در درجه اول جنبه تزئيني و خودآرايي داشته و در درجه دوم جنبه مذهبي و آئيني دارد. درباره تاريخ زيورآلات تركمن اطلاع دقيقي در دست نيست و زواياي تاريخي اين هنر پنهان مانده است اما مراجعه به ادبيات شفاهي و داستانهاي مكتوب چند سدة اخير نشان از استفاده زيورآلات نقره اي از زمانهاي بسيار دور در بين تركمن ها دارد و فن زيور سازي بعنوان يكي از تكنيكهاي مورد استفاده در بين مردان نقل شده است. جهت ساخت زيورهاي تركمني از نقره ، طلا ، ورشو ، برنج ، قلع ، تنه كار(*)1 ، كاتمينيوم ، عقيق ، فيروزه ، سرب و انواع سنگهاي رنگي استفاده مي نمايند. زيورسازان تركمن از ابزار آلات مختلفي نظير كوره ذوب ، بته ( ظرف ذوب نقره ) ، آتشگير ( ماشه ) ، انواع چكش ، سندان ، دم باريك زرگري ، رَجه ( قالبي براي تبديل طلا و نقره به شمش ) ، حديده ( وسيله تهيه سيم ) ، حديده الماسي ، دستگاه نورد دستي ، پرگار ، انواع قيچي ، سوهان ، سمباده ، شابلن هاي نقوش ( قالب ) ، انواع سمبه ، انواع انبر ، اره ، برس ، گيره ، لوله دم ، دستگاه نورد برقي ، ترازو ، مشعل گازي ، چراغ پريموس ، انواع دريل ، جا انگشتري ( تعيين سايز انگشتر ) ، پنس ، سنگ ساب . مراحل توليد سكه هاي نقره اي را داخل بته ذوب كرده مقداري نمك روي آن مي پاشند. ماده مذاب را داخل قالب ( رجه ) ريخته ، سپس شمش را بنا به نياز يا چكش كاري كرده و تبديل به صفحه نازك مي نمايند و يا با دستگاه نورد به شكل مفتول در مي آورند. طرح مورد نظر با مداد بر روي ورقه نقره اي ترسيم گشته خطوط طرح را با تيغه اي مي كشند تا نمايان گردد. جهت ساخت اشياء كروي يا نيمكره ، خروسك گوشواره و تسمه هاي باريك نقره ، قالبهاي مخصوصي وجود دارد . بعنوان مثال براي ساختن قوبا ، ( قبه ) از قالبهاي نيمكره اي به قطر 6 الي 5 سانتي متر و براي زنگوله از قالبهاي كوچكتر استفاده مي شود. نقش اندازي بر روي زيورها به سه شيوه برجسته كاري ، كنده كاري و برش صورت مي پذيرد. در برجسته كاري از روش لحيم سيم نقره اي بر روي صفحات نقره اي زمينه ، كمك مي گيرند و در شيوه كنده كاري از شابلن هاي نقوش ( قالبها ) ، بدين ترتيب كه ورقه نورد شده را روي شابلن قرار داده سپس روي آن يك صفحه سربي مي گذارند آنگاه چكش كاري انجام مي گيرد تا نقوش شابلن روي ورقه انتقال يابد. براي ايجاد برخي از نقوش در روش برش ، قسمتهايي از داخل ورقه نقره اي را كاملاً برش زده و خالي مي كنند براي اين منظور از سمبه ، قلم ، قيچي و بعضاً اره استفاده مي نمايند. پس از ساخت صفحات نقره اي ساخت زنجيره در بعضي از بخشهاي آن ضرورت مي يابد. بدين شكل كه مفتول هاي نقره اي را بصورت نازك درآورده برش مي زنند و تعداد زيادي از آنها را به شكل دايره غير متصل درآورده آنگاه با براده هاي كفشير ( لحيم ) و مايع تنه كار بهم لحيم مي شوند در مرحله بعدي دايره ها را به شكل نيم دايره دو لا درآورده و از دو طرف بهم نزديك مي كنند سپس با قرار گرفتن اين نيم دايره ها داخل يكديگر زنجيره تشكيل مي شود. مناطق توليد ساخت زيورآلات تركمن اغلب توسط مردان صورت مي پذيرد و در مناطق تركمن نشين رواج دارد. از جمله بندرتركمن ، گنبد ، گميشان ،آق قلا و ... هنرمندان شاخص امروزه بدليل محدود شدن كاربرد اين زيورآلات تعداد معدودي از هنرمندان به اين امر اشتغال دارند. مي توان از هنرمندان به نامي چون غلام آق ، تاج محمد كمي ، حسين حاجي قلي ، جان محمد آق نام برد.

 
کلیه حقوق متعلق است به اداره کل میراث فرهنگی , صنایع دستی و گردشگری استان گلستان
Copyright © 2009 CHHT Organization of Golestan Province, www.golestanchto.ir. All Rights Reserved.