جشنواره بین المللی فرهنگ و اقوام

معرفی قوم لر

اقوام لر ایران را به دو بخش لر بزرگ و کوچک تقسیم می کنند. لر بزرگ از ایل بزرگ بختیاری و طوایف ممسنی و بویراحمدی تشکیل می شوند و منظور لر کوچک از مردمان لر ساکن در لرستان، همدان و بخش هایی از ایلام اند.

این تقسیم بندی پیشینه ای سیاسی دارد که اندک اندک به تقسیم بندی های قوم شناختی نیز راه یافته است. مناطق لر کوچک در دورۀ قاجار به دو بخش پیشکوه و پشتکوه تقسیم شدند که رود سیمره نقطۀ مرزی آن به شمار می‌آمد. منظور از پیشکوه استان لرستان و مناطق لر نشین در استان‌های همدان بود و منظور از پشت کوه مناطق لر‌نشین استان ایلام امروز.
علت نام‌گذاری این قوم به «لر»، دقیقاً مشخص نیست، اما آنچه از زبان و رفتارهای آئینی و ساختار اجتماعی قوم لر برداشت می‌شود، نشان می دهند که این قوم، اصالتاً ایرانی بوده که در گذر زمان با دیگر اقوام ایرانی و غیر ایرانی داد و ستدهای فرهنگی و حتی نژادی داشته است. بر پایۀ نظراتی که در منابع کهن آمده و تحلیل هایی که از این منابع شده است، می توان دو نظر کلی را برای نام‌گذاری این قوم بیان داشت:
۱. لر واژه‌ای‌ست ایرانی که با لهراسب ارتباط دارد و احتمالاً نام شخصی بوده باشد.
۲. لر برگرفته شده از نام مکانی است که در محدودۀ زاگرس قرار داشته است.
در دورۀ اشکانی و ساسانی به همه مردمانی که در نواحی کوهستانی زاگرس و جنوب آن زندگی کوچرویی و معیشتِ متکی بر دام داشتند و به جنگاوری مشهور بودند، «کُرد» یا «گُرد» می‌گفتند. این نام‌گذاری رویکردی عام داشت و مطلقاً مقصودش «قوم کرد» که امروز شناخته می‌شود، نبوده است. در اذهان عمومیِ لرها، آن‌ها خود را برادر کردها می‌دانند زیرا چه از لحاظ نوع رقص، موسیقی، زبان و… بین آن‌ها شباهت‌های بسیاری وجود دارد.
پوشاک مردم لر به‌طور کلی یکسان است که در برخی موارد تفاوت‌هایی میان ایل‌های مختلف وجود دارد. مردان لر به‌طور کلی لباسی یکسان می‌پوشند که متشکل از یک کلاه نمدی، یک پیراهن به همراه جلیقه و شلواری که به‌طور معمول بلند و آزاد است. کلاه مردان لر از پشم تهیه شده و معمولاً در رنگ‌های سیاه و قهوه‌ای می‌باشد. چوقا پوشش مردان لر است که به رنگ‌های مختلف در میان ایل‌های مختلف به کار گرفته می‌شود. چوقا در لرهای ساکن استان لرستان کمتر و در میان بختیاری‌ها بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. پیراهن مردان لر یقه‌ای به صورت مستقیم با دکمه‌ای در سمت راست یقه بوده‌است. شلوار یا به لری پاپوش با یک کمربند چرم یا اُرسی بزرگ به دور کمر بسته می‌شود. کفش مردم لر گیوه است.
پیراهن زنان لر یک پیراهن با آستین‌های بلند همراه با یک دامن بلند است. پوشش سر زنان لر در ایل‌ها مختلف متفاوت است. در میان زنان لر ساکن شمال (لرستان) پوشش سر نوعی پارچه است که به دور سر به روشی خاص پیچیده می‌شود اما در میان زنان ایل‌های جنوب (بختیاری‌ها) پوشش سر زنان نوعی روسری کوچک است. رنگ لباس زنان لر رنگ‌های شاد و مختلف است به جز به هنگام عزا و سوگواری.
بی شک موسیقی هر قوم بخشی از فرهنگ و هویت آن ملت و نماینده احساسات، آرزو‌ها، عقاید و سنت‌های آن‌هاست. موسیقی لری از زمینه و پتانسیل بالایی برای جذب گردشگر برخوردار است. آثار موسیقی لری از جهت محتوا و درون‌مایه به هفت بخش تقسیم می‌شوند: حماسی، عاشقانه، سوگواری، کار، طنز، مذهبی و معرفی طبیعت. از ابزار آلاتی که بیشتر در موسیقی قوم لر استفاده می‌شود و باعث  تمایز موسیقی این خطه از کشور  می‌گردد می‌‌توان به سازهای کمانچه، سرنا، دهل، تنبک و تنبور اشاره کرد.
آداب و رسوم ازدواج در بین لرها شبیه هم نیست. این آداب بین لرهای بختیاری و لرهای لرستان، متفاوت است. برخی از سنت‌ها را ممکن است بخشی از لرها انجام دهند و بعضی دیگر آن را انجام ندهند. برای مثال در منطقه بختیاری، وقتی خانواده داماد توانستند موافقت عروس را برای ازدواج گیرند، داماد بعد از دادن هدیه به کسی که خبر را می‌آورد، حلقه‌ای از انگشتر را به خانه عروس می‌فرستد و از این طریق روی دختر نشان می‌گذارد که دختر مورد نظر نامزد دارد و نباید دیگران به خواستگاری او بروند. این رسم بیشتر در بین بختیاری‌ها رایج است.
مردمان لر به زبان لری تکلم می‌کنند و این زبان، نزدیک‌ترین گویش‌ به زبان فارسی است. زبان لری ریشه در فارسی میانه و فارسی باستان دارد. برخی بر این عقیده‌اند که زبان لری از پارسی میانه پهلوی گرفته شده است و با یک واسطه به زبان فارسی باستان، یعنی زبان هخامنشیان می‌رسد. ویژگی‌های زبان لری نشان‌دهنده این است که این زبان در لرستان، بختیاری و کهگیلویه و بویراحمد با هم یکی نیستند. اگرچه ریشه این زبان‌ها یکی است؛ اما گویش آن‌ها متفاوت است و گاه حتی یک واژه، ممکن است معناهای متفاوتی در بین آن‌ها داشته باشد.