معرفی قوم عرب
خوزستان، نخستين تجليگاه تمدن کهن ايراني و يکي از کهن ترين مناطق فرهنگي فلات ايران است که از هزاره قبل از ميلاد پيوسته مسکوني بوده است. قوم عرب يکي از اقوام بسيار قديمي مهاجر به اين ناحيه از سرزمين ايران است.
به نوشته‌ی مورخان سابقه‌ی سکونت اعراب در ایران به دوره‌ی تمدن عیلامی‌ها می‌رسد. برخی نیز آن را هم‌زمان با مهاجرت آریایی‌ها به ایران می‌دانند. همچنین شواهد تاریخی از حضور اعراب در ایران در دوره حکومت اشکانیان در سده‌های اولیه میلادی در دست است.
بخش عمده‌ای از عرب‌های ایران در جنوب غربی ایران زندگی می‌کنند. این منطقه که از شوشتر و دزفول در شمال تا دهانه‌ی فاو و اروندکنار در جنوب، از هویزه و شوش در غرب تا هندیجان و رامهرمز در شرق را در برمی‌گیرد تا سال ۱۳۰۴ «عربستان» نامیده می‌شد و پس از آن در دوره پهلوی اول نامش در تقسیمات رسمی کشوری به «خوزستان» تغییر داده شد.
بعد از زبان عربی به‌عنوان مهم‌ترین ویژگی که اعراب ایران را به هم پیوند می‌دهد، مذهب و اشتراکات فرهنگی که در پی آن می‌آید، عامل مهم دیگری برای پیوستگی در بین عرب‌های ایران است.
عرب‌های این منطقه اغلب مسلمان شیعه هستند. عرب‌های اهواز از نظر روابط اجتماعی، ساختار عشیرهای را که متأثر از آداب و سنن مذهبی است تا حد زیادی حفظ کرده‌اند.
عرب‌های ایران موسیقی، آواز، افسانه‌ها، سنت‌ها، خوراک خاص خودشان را دارند. بیشتر از موسیقی پاپ و سنتی فارسی، به موسیقی عربی گوش می‌کنند و سبک «علوانیه» را دارند. برای کودکانشان افسانه‌ها و داستان‌های قدیمی عربی تعریف می‌کنند. در برخی مناطق هنوز به سبک معماری «مضیف» با نی ساختمان می‌سازند، که این سبک بیش از پنج هزار سال عمر دارد و در هویزه و سوسنگرد رایج است.
علاوه بر این‌ها، عرب‌ها مراسم عروسی و عزاداری را هم بر اساس مناسک مخصوص خودشان برگزار می‌کنند. یکی از شاخص‌ترین این مناسک یزله است، نوعی پایکوبی همراه با شعر و موسیقی که هنگام عروسی و عزا اجرا می‌کنند. محتوای شعرها و نوع موسیقی بنا به مناسبت یزله، غمگین یا شاد میشود و گاه همراه با یزله، تیرهوایی هم شلیک میشود. یزله همچنین از جمله مناسکی است که بین عرب‌های اهواز و عرب‌های بندری مشترک است.
عرب‌های بندری، عرب‌های ساکن در شهرهای ساحلی و بنادر و جزایر خلیج فارس در بوشهر و هرمزگان هستند. عرب‌های این منطقه ویژگی‌های فرهنگی‌شان و لهجه‌شان به کشورهای عرب حاشیه‌ی خلیج‌فارس نزدیک‌تر است. عرب‌های ساحلی بیشتر یا در کار تجارت‌اند و با دوبی و کشورهای حاشیه‌ی خلیج فارس در داد و ستد هستند یا مشغول صیادی روی آب و دریا. برخی از آنها هم به کویت و امارات و کشورهای عرب همسایه رفته‌اند و در میان آنها بازیگر، خواننده و آهنگساز‌های معروفی هم به چشم می‌خورند. از لحاظ اقتصادی هم وضعیت خوبی دارند.
عرب‌های موسوم به «عربخانه» در خراسان و «عرب‌های خمسه» در استان فارس بخش دیگری از جامعه اعراب ساکن ایران هستند. عرب‌های خمسه ارتباطاتی با عرب‌های اهوازی دارند اما بیشتر به ایلات قشقایی و بختیاری نزدیک شده‌اند و ساختار عشیرهای خودشان را دارند و عرب‌های خراسان زبانشان بیشتر با زبان فارسی مختلط شده و از لحاظ فرهنگی نیز از روابط قبیله‌ای و عشیرهای فاصله گرفته‌اند.
لباس زنان (عبایه یا عبا)
چادری سیاه رنگ است که در قسمت میانی طرفین بُرش دارد و دست‌ها تا مچ از آن قسمت بیرون می‌آید، پارچه عبا از جنس ابریشم است و تمام مراحل برش و دوخت آن با دستان پر برکت زنان عرب انجام میشود. شیله به شال روسری بلندی که به رنگ سیاه است می‌گویند. این روسری جنس‌های مختلفی از جمله کتان، نخ، ابریشم و … دارد. مرغوب‌ترین نوع شیله "فوطه" و "جز" نام دارد، به جنس کتان آن نیز "بلبول" می‌گویند.
لباس مردان
مردان دشداشه می‌پوشند که لباسی یکسره و بلند تا مچ پا و معمولاً سفید رنگ و در تابستان نیز خنک است. عرب‌های خوزستان در مراسم رسمی با اهدای لباس و اشیاء فرهنگی عربی از مقامات دولت استقبال می‌کنند. بشت یا خاچیه، پوششی بلند که روی دشداشه می‌پوشند و جنس آن از نخ پشمی نازک است.
زبان
گویش عربی خوزستان جزو گویش‌های عراقی-خلیجی محسوب میشود. اگر چه بسته به مناطق مختلف استان، تفاوت‌هایی با یکدیگر دارد و لهجه عربی خرمشهر را فصیح‌ترین و اصلی‌ترین لهجه این گویش می‌دانند. درواقع، عرب‌های خوزستان ساکنان بومی آن منطقه می‌باشند که به زبان عربی تکلم می‌کنند.
موسیقی
موسیقی علوانیه نام یکی از سبک‌ها یا الحان موسیقی عربی خوزستان است. نام این سبک برگرفته از نام سراینده آن علوان الشویع که در نوازندگی این سبک تخصص داشت گرفته شده است. همچنین علوانیه یکی از میراث‌های معنوی عرب‌های ایران به‌شمار می‌آید. موسیقی عربی در استان خوزستان به دو دسته کلاسیک یا مقامی و موسیقی ریفی یا محلی (روستایی) تقسیم میشود.حسن معشوری، سامر زرگانی، علی ادریس، علی رشداوی شیخ کریم باوی حسان اگزار چنانی زاده از خوانندگان معروف عرب زبان هستند.
رقص
یکی از عادات خاص مردم عرب رقص محلی چوبیه است، رقص محلی یا رقص مردمی قدیمی‌ترین شکل رقص است که نشان‌گر حالات، عادات و فرهنگ یک قوم و یا ساکنان یک منطقه جغرافیائی خاص بوده و در قالب مجموعه‌ای از حرکات موزون اجرا میشود. باستان شناسان و مورخین می‌گویند: رقص بخش مهمی از فرهنگ انسانهای اولیه بود به طوری که آنان از طریق رقص و با استفاده از حرکات موزون احساسات خود را به دیگران بیان می‌نمودند، رقص چوبیه یکی از همین رقص‌های مردمی عرب‌هاست که به نظر می‌رسد از قدمت زیادی برخوردار است.
