زبان و گویش کتولی
زبان و گویش کتولی شاخه از زبان تبری مازندزانی بوده اکثر بومیان منطقه و حتی مهاجران به این شهر آمده اند به راحتی این زبان صحبت می کنند البته ریشه این زبان فارسی بوده و شاید کسانی که با این زبان آشنا نباشند در هنگام صحبت چیز هایی از ان را متوجه شوند.با توجه به اینکه شهر در کنار منطقه فندرسک قرار گرفته شاید کلماتی از زبان فندرسکی وارد این زبان شده باشد
مازندرانی نام یکی از زبانهای ایرانی است و همچنین به فردی که گویشور آن زبان باشد مازندرانی میگویند. زبان مازندرانی یکی از زبانهای شمالغربی ایرانی است. البته تا سدهی ۵ ه.ق والیان طبرستان به خط پهلوی (پارسی میانه) مینوشتند و سکه میزدند. زبان پارسی میانه از شاخه زبانهای ایرانی جنوب غربی است و با مازندرانی تفاوت دارد. دو کتیبه که به خط پهلوی در رسٍکت واقع در دودانگه و گنبد لاجیم سوادکوه بهدست آمده مؤید این نظر است که گویش طبری یا مازندرانی دارای ادبیات قابل توجهی بوده است. میدانیم که کتاب “مرزبان نامه” به گویش طبری نوشته شده بود و از آن زبان به پارسی دری برگردان شده است. ابن اسفندیار دیوان شعری را به زبان طبری با نام “نیکی نامه” بازگو میکند و آن را به اسپهبد مرزبان بن رستم بن شروین نویسنده “مرزبان نامه” نسبت میدهد. در “قابوس نامه” نیز دو بیت به گویش طبری از نویسنده ثبت است. ابن اسفندیار از برخی شاعران این سرزمین که به گویش طبری شعر میگفتهاند یاد کرده و نمونهای از سرودههای ایشان را آورده است. در “تاریخ رویان” اولیاءالله آملی نیز ابیاتی از شاعران مازندرانی به گویش طبری ضبط شده است. به تازگی چند نسخه خطی از برگردان ادبیات تازیان به گویش طبری و نسخههایی از برگردان و برداشت تازی نامه به این گویش یافت شده که از روی آنها میتوان دریافت که گویش طبری در قرنهای نخستین پس از اسلام تازیان دارای ادبیات گستردهای بوده است. مجموعهای از دو بیتیهای طبری که به “امیری” سرشناس و به شاعری موسوم به “امیر پازواری” منسوب است، در مازندران وجود داشته که “برنهارد درن” شرق شناس روسی نسخه آنها را به دست آورده و زیر عنوان “کنزالاسرار” در سن پطرز بورگ با برگردان ترجمه پارسی چاپ کرده است. مقدسی می نویسد که زبان طبرستان به زبان ولایت قومس و جرجان نزدیک است، جز آنکه در آن شتابزدگی هست.
زبان و گویش کتولی شاخه از زبان تبری مازندزانی بوده اکثر بومیان منطقه و حتی مهاجران به این شهر آمده اند به راحتی این زبان صحبت می کنند البته ریشه این زبان فارسی بوده و شاید کسانی که با این زبان آشنا نباشند در هنگام صحبت چیز هایی از ان را متوجه شوند.
با توجه به اینکه شهر در کنار منطقه فندرسک قرار گرفته شاید کلماتی از زبان فندرسکی وارد این زبان شده باشد.