ترافیک در بافت تاریخی گرگان

عماد مقصودلو مدیر پروژه موزه میراث روستایی گلستان در یادداشتی نوشت: بافت‌های تاریخی شهری به‌عنوان میراث‌فرهنگی و نماد هویت یک جامعه، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. این بافت‌ها معمولاً در مرکز شهرها قرار دارند و شامل خیابان‌های باریک، ساختمان‌های قدیمی و محله‌هایی با ویژگی‌های معماری خاص هستند. این مناطق علاوه بر جنبه‌های تاریخی و فرهنگی، نقش مهمی در جذب گردشگران ایفا می‌کنند و به‌عنوان محل زندگی بسیاری از ساکنان شهری نیز مورداستفاده قرار می‌گیرند.

گرگان یکی از شهرهای ارزشمند تاریخی ایران است که بافت تاریخی آن نقش مهمی در ایجاد جذابیت گردشگری و زندگی شهری دارد. بافت مذکور با مجموعه‌ای از خانه‌های قدیمی، کوچه‌های باریک و ساختمان‌هایی با معماری سنتی، یکی از جاذبه‌های چشم‌نواز این شهر به شمار می‌رود. اما یکی از چالش‌های بزرگی که در این منطقه با آن مواجه هست مسئله ترافیک است. افزایش جمعیت و توسعه شهری باعث شده که ترافیک در این محیط به معضلی جدی تبدیل شود.

بافت‌های تاریخی به‌طورمعمول دارای خیابان‌ها و کوچه‌های تنگ و پیچیده‌ای هستند که برای عبور خودروهای سنگین یا حتی متوسط مناسب نیستند. بسیاری از این خیابان‌ها دارای پیاده‌روهای کم‌عرض و پوشش‌های آسفالت قدیمی هستند که امکان اصلاح و توسعه آن‌ها برای افزایش ظرفیت ترافیکی بسیار محدود است. علاوه بر این، به‌دلیل وجود بناهای تاریخی و بافت‌های فرهنگی، تغییرات در این مناطق معمولاً با موانع قانونی و فنی روبه‌روست.

یکی از اصلی‌ترین مشکلات ترافیک در بافت تاریخی گرگان، همین باریک بودن کوچه‌ها و معابر است که تردد خودروها را دشوار می‌کند و این ترددها می­تواند به ساختمان‌های تاریخی و حساس این بافت آسیبی بیش‌ازحد توان آسیب وارد کند و به دلیل قرارگیری بافت تاریخی در مرکز شهر بار ترافیک در تمام طول روز وجود دارد و در برخی از ساعات تشدید شده و مشکلاتی نظیر ترافیک سنگین و مسدود شدن معابر را به وجود می‌آورد که این امر هم بر سلامت روحی تأثیر مستقیم دارد و همچنین استرس و نارضایتی را برای ساکنین به همراه دارد.

وجود مرکز خرید و بازار محلی، ساکنین دائمی، وجود جاذبه‌های گردشگری، تأسیسات گردشگری عامل دیگر افزایش ترافیک و تداخل تردد خودروها است لذا می­بایست با برنامه‌ریزی دقیق این معضل را در این بافت تاریخی ارزشمند رفع کرد.

در بافت‌های تاریخی، به‌دلیل محدودیت‌های فضایی، لازم است که سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی به‌طور ویژه طراحی شوند. مسدود کردن برخی از معابر برای تردد خودروها، ارائه خدمات عمومی، توسعه و بهبود سیستم حمل‌ونقل، افزایش آگاهی بخشی و آموزش‌های زمینه تأثیرات منفی ترافیک خودرویی و استفاده از ماشین‌آلات غیر موتوری مانند: استفاده از تاکسی‌های برقی خودروهای برقی، دوچرخه‌های متفاوت و ایجاد زیرساخت‌های پیاده‌روی که باعث ایجاد مکانی برای ورزش و کاهش ترافیک در منطقه بافت تاریخی می‌گردد. 

همچنین، ایجاد ایستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی در نزدیکی ورودی‌های بافت‌های تاریخی می‌تواند کمک کند تا گردشگران و ساکنان بدون استفاده از خودروهای شخصی به این مناطق دسترسی پیدا کنند.

ساخت پارکینگ‌های جدید حاشیه‌ای در خارج از بافت تاریخی و ساماندهی فضاهای پارکینگ موجود می‌توانند به‌عنوان یک راه‌حل برای کاهش ترافیک در داخل این بافت‌ها عمل کنند. خودروهای شخصی می‌توانند در این پارکینگ‌ها پارک شوند و سپس با استفاده از حمل‌ونقل عمومی، دوچرخه، یا پیاده‌روی به مقصد خود در داخل بافت برسند. این روش نه‌تنها به کاهش ازدحام ترافیکی کمک می‌کند بلکه باعث حفظ محیط‌زیست و کاهش آلودگی هوا می‌شود.

استفاده از سیستم‌های هوشمند مدیریت ترافیک مانند نصب دوربین‌های نظارتی و سیستم کنترل ترافیک، علائم راهنمایی و رانندگی می‌تواند جریان ترافیک در بافت را بهبود بخشد.

مدیریت ترافیک در بافت تاریخی گرگان چالشی پیچیده و چندوجهی است که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و همکاری مشترک بین نهادهای مدیریت شهری و شهروندان است. با بهبود زیرساخت‌ها و تشویق مردم به استفاده از حمل‌ونقل عمومی و وسایل نقلیه غیر موتوری، می‌توان به کاهش ترافیک و بهبود کیفیت زندگی در این منطقه تاریخی دست‌یافت. حمایت و مشارکت فعال ساکنان و گردشگران نیز نقش مهمی در حفظ و نگهداری بافت تاریخی گرگان دارد. علاوه بر این، استفاده از تکنولوژی‌های نوین و سیستم‌های هوشمند مدیریت ترافیک می‌تواند به بهبود جریان ترافیک و کاهش مشکلات ترافیکی در این منطقه کمک کند.