پرتال گردشگری استان گلستان
جاذبه های گردشگری استان گلستان به پنج زبان
فارسی | انگلیسی | روسی | چینی | عربی
Fa | En | Ru | Ch | Ar
زیرپرتال ها
دسترسی سریع به مکان های گردشگری
پرتال گردشگری

برای ورود به پرتال گردشگری ویزیت ایران اینجـــا کلیک کنید

کلیپ های گردشگری
رسیدگی به شکایات
حراست اداره کل
رسیدگی به تخلفات اداری
بازرسی و رسیدگی به شکایت اداره کل

پست الکترونیکی دفتر بازرسی و رسیدگی به شکایات
به منظور ارتباط مستقیم مراجعین و کارکنان با این اداره کل

Bazresi@mcth.ir


عفاف و حجاب
امر به معروف
گزارشی از مریم منصوری*

کد خبر : 17468 تاریخ انتشار : شنبه 07 اسفند 1400 08:36

حصیربافی راوی دستان خلاق هنرمندان گلستانی

حصیربافی یک هنر دستی است که نه‌تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورهای جهان این هنر رواج دارد و در ایران هم در شهرهای شمالی و جنوبی این هنر زیبا کار می‌شود. در استان گلستان نیز حصیربافی به‌عنوان یکی از کهن‌ترین دست‌بافته‌های این استان رو به فراموشی بود اما در چند سال اخیر به همت هنرمندان و صنعتگران احیا شد و امروز محصولات تولیدی حصیربافی هنرمندان گلستانی و تلفیق آن با سایر هنرهای سنتی به نقاط مختلف کشور ارسال می‌شود.


حصیربافی راوی دستان خلاق هنرمندان گلستانی

حصیربافی یكی از قدیمی‌ترین صنایع‌دستی است که هم‌زمان با سفالگری برای تأمین نیازهای روزمره بشر ابداع و به‌مرورزمان رشد کرده و تاکنون نیز پاسخگوی نیازهای مصرفی روزمره بشر است. نمونه‌های به‌دست‌آمده در بین‌النهرین و آفریقا گواه این مطلب است که حصیربافی و سبدبافی منشأ فقط نساجی نبوده است، بلکه سفال‌گری یا کوزه‌گری نیز به‌نوعی از این هنرها تأثیر گرفته است. اسناد و مدارکی در دست است که نشان می‌دهد نخستین زیراندازهای بشری از نی و گیاهانی که در باتلاق‌های سفلای بین‌النهرین می‌روئیده، تهیه‌شده و اولین سرپناه پس از زندگی در غارها به کمک حصیر و نی پدید آمده است.


حصیربافی در بسیاری از کشورهای جهان به‌ویژه آن دسته از ممالکی که به مواد اولیه موردنیاز این رشته دسترسی دارند، مرسوم و متداول بوده و می‌توان از مهم‌ترین کشورهای تولیدکننده محصولات حصیری جمهوری کره، مالزی، پاکستان، سریلانکا، تایلند، مکزیک،کامرون، برمه، هنگ‌کنگ، هند، اندونزی، ژاپن، اتیوپی و سنگال را نام برد.


حصیربافی در ایران دارای سابقه طولانی است. صنعت پررونق بافت حصیر و نی در بسیاری از مناطق چون شمال و جنوب کشور (شهرهایی که در حاشیه دریا قرار دارند) به حدی گسترده بود که فرآورده‌هایش به همه نقاط ایران فرستاده می‌شد. در استان گلستان نیز این هنر-صنعت تا به امروز همچنان به‌ویژه در مناطق روستایی به فعالیت خود ادامه داده و به همت هنرمندان صنایع‌دستی و هنرهای سنتی دوباره احیاشده است و محصولات تولیدی حصیربافی هنرمندان گلستانی و همچنین تلفیق آن با سایر هنرهای سنتی به نقاط مختلف کشور ارسال می‌شود.


برای تولید یک محصول حصیری از الیاف گیاهی و از درهم تنیدن آن‌ها با دست و یا ابزار ساده دستی کمک می‌گیرند و به شیوه‌های مختلف بافت، کالاهای زیادی تولید می‌شود که در زندگی روزمره کاربرد بسیار دارد. حصیربافی شامل بامبو بافی، مرواربافی، ترکه‌بافی، چم بافی و سبدبافی نیز می‌شود. در تولید محصولات حصیری علاوه بر ترکه‌های نی و ساقه‌های گیاهان مردابی، از نخ پشمی رنگ‌شده نیز برای ایجاد نقش و طرح‌های سنتی استفاده می‌شود.


برای بافت ني باتلاقی در مرحله اول، آماده‌سازی مواد اولیه آن ‌که در زمان گل‌دهی گیاه یعنی اواخر فصل بهار تا نیمه تابستان انجام می‌شود. پس از رسيدن گیاه گالی به‌اندازه و طول مطلوب، از نزديک‌ترين محل به ريشه با داس قطع‌شده و پس از جدا کردن برگ‌هايش در قسمت بالاي آن در جهت طولي شکافي با چاقو ايجاد می‌شود؛ سپس به‌صورت انبوه روی‌هم قرارگرفته و کوبيده مي‌شوند تا به‌صورت نواری پهن درآید. در مرحله بافت ابتدا گیاه را خیسانده و نوارهاي حاصله در کنار يکديگر قرارگرفته و به‌صورت سه تا زير، سه تا رو و روش دیگر به‌صورت 9 تایی و 18 تایی بافته می‌شود که به نسبت روش اول کاربرد، دوام و زیبایی بیشتری دارد. 


ابزار و وسايل مورداستفاده در حصيربافي بسيار ساده و محدود ازجمله داس (برای جمع‌آوری و هرس شاخه‌های گیاه)، انواع کارد (برای بریدن شاخه)، اره، رنده، انبردست، قيچي، سوزن، درفش (به‌منظور دوخت و اتصال ردیف‌های بافت)، دفتين و سنگ نفت است. اين ابزار عمدتاً براي قطع گياهان و پيراستن آن‌ها به‌منظور آماده‌سازی مواد اوليه مورداستفاده قرار مي‌گيرد و گاهي نيز هنگام توليد به‌عنوان وسيله کمکي، امر ساخت را تسهيل مي‌بخشد.


امروزه در مناطق مختلف کشورمان به‌ویژه مناطق شمال (گیلان، گلستان، مازندران) و جنوب (هرمزگان، بوشهر، خوزستان)، هرکجا که دسترسی به برگ درخت خرما، ساقه گندم، نی و ترکه امکان‌پذیر باشد، می‌توان نشانه‌هایی از بافت حصیر و سبد را یافت. شیوه تولید شاید در همه نقاط یکسان باشد اما آنچه آن‌ها را از هم متمایز می‌کند بهره گرفتن از مواد اولیه موجود در هر منطقه است. به‌عنوان‌مثال در جنوب از برگ درخت خرما و در استان گلستان از گیاه خودروی گالی یا گاله در اطراف آبگیرها، باتلاق‌ها و مزارع برای بافت حصیر استفاده می‌کنند.


یکی از شاخصه‌های محصولات حصیری، مواد اولیه آن است که گیاهی بوده و قابل بازگشت به طبیعت هستند و هیچ‌گونه آسیبی به جسم وارد نمی‌کند. محصولات تولیدشده با بافت حصیری کاملاً کاربردی بوده و در زندگی روزمره مورداستفاده قرار می‌گیرد که از این محصولات کاربردی می‌توان به کلاه حصیری برای کشاورزان و باغداران، پادری، زیر دیگی، انواع سبد و زنبیل به‌منظور مصارفی چون حمل وسایل، سبد میوه، قندان و...، زیرانداز برای هنگام کار یا پهن کردن در زیر فرش‌ها برای محافظت فرش از آسیب‌های ناشی از رطوبت موجود در منطقه، یا پوشش بخشی از سقف و... اشاره کرد.


کمبود مواد اولیه و تهیه آن یکی از مسائلی است که هنر-صنعت حصیربافی را تهدید می‌کند. گیاه گالی که در استان گلستان از آن برای تولید محصولات حصیربافی استفاده می‌شود، به دلیل رویش در مسیر جریان آب و در حاشیه زمین‌های مزروعی توسط اغلب کشاورزان در راستای پاک‌سازی مزارع به‌عنوان علف هرز از بین می‌روند. این امر پس از گذشت زمان می‌تواند در نابودی این گیاه تأثیر بسزایی داشته باشد و اگر تکثیر گیاه صورت نپذیرد می‌تواند آینده تأسف‌باری را برای این هنر ارزشمند به دنبال داشته باشد.

 


*گزارشی از مریم منصوری کارشناس صنایع‌دستی و هنرهای سنتی استان گلستان

 

 

 

برچسب ها
میراث | میراث فرهنگی | صنایع دستی | گردشگری | اداره میراث فرهنگی | خبرهای میراث فرهنگی | اخبار | جاذبه های گردشگری | خبر | توریست | گردشگر
لطفا ما را از نظر خود مطلع کنید
ارتباط با مدیر کل

ملاقات عمومی با جناب آقای محمد جواد ساوری مدیر کل محترم, روز های سه شنبه از شروع ساعت اداری تا پایان ساعت اداری

اپلیکیشن گردشگری استان گلستان

اپلیکیشن گردشگری استان گلستان (نگارستان) معرفی جاذبه های تاریخی، فرهنگی، طبیعی و گردشگری استان گلستان را می توانید از لینک های زیر دریافت کنید

اطلاعیه و فراخوان
اخباره مزایده و مناقصه
گفتگو و یادداشت

مشارکت در تصمیمات
سامانه ها
پیام رسان های داخلی
همراه ما باشید در پیام رسان های داخلی
سروش | گپ | آی گپ | بله
ارتباط با دستگاه

شماره تماس :
017-32261800-803
پست الکترونیک :
info@gcth.ir
آدرس :

گرگان - خیابان امام - آفتاب پانزدهم - کوی سرچشمه - جنب امامزاده نور


نظرسنجی از محتوای پرتال

نظرشما در مورد محتوای سایت ؟


عالی
خوب
متوسط
بد


بازدیدهای سایت
تعداد افراد آنلاین : 10
بازدید امروز : 2672
بازدید دیروز : 3741
بازدید هفته : 18198
بازدید ماه : 97995
بازدید سال : 1032802

آخرین بروز رسانی


اعلان ها :
در حال حاضر سایت در دسترس می باشد، در غیر این صورت اطلاع رسانی خواهد شد


الزامات قانونی :
نسخه موبایل | نقشه تارنما | RSS | دفاتر پیشخوان | حریم خصوصی | بیانیه سطح خدمات | شخصی سازی | دستورالعمل بروز رسانی سایت | راهبرد مشارکت ملی

کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به سازمان میراث فرهنگی, گردشگری و صنایع دستی استان گلستان است

[ آخرین بروزرسانی جمعه 10 فروردین 1403 17:01 ]
ارتباط با مدیرکل و معاونین

در صورتی که نیاز به دریافت پاسخ دارید , حتما ایمیل خود را وارد نمائید تا در اولین فرصت به درخواست شما پاسخ داده شود , در غیر این صورت پیغام شما بدون پاسخ خواهد بود
*
مردمی کارکنان اداره
*










پست زمینه


اندازه فونت